امکان دارد که برای شما حالتی پیش آمده باشد که زیاد عطسه کنید، یا هر چقدر تلاش کنید قادر به عطه کردن نباشید، در این مقاله دربارهی علل و درمان هر دوی این حالتها صحبت خواهیم کرد.
در این مقاله میخوانیم:
عطسه راهکار بدن برای خارج کردن مواد محرک از بینی یا گلو است. عطسه در واقع خروج پر قدرت و غیر ارادی هوا از بدن است. این عارضه اغلب به صورت ناگهانی و بدون هشدار قبلی رخ میدهد و تحت عنوان استرنوتیشن (sternutation) هم شناخته میشود. با وجود اینکه علائم عطسه اغلب آزار دهنده هستند ولی معمولاً ناشی از مشکلات جدی در سلامتی فردی نیستند.
چه عواملی باعث عطسه کردن میشود؟
بخشی از کار بینی، تمیز کردن هوای تنفسی و اطمینان بخشی از عاری بودن هوا از ذرات آلودگی و باکتریهاست. در بسیاری از موارد، بینی آلودگیها و باکتریها را درون مخاط گرفتار میکند. بعد از آن معده موکوس حاوی ذرات آلودگی را هضم کرده و به این ترتیب اثر هرگونه مهاجم خارجی بر بدن خنثی خواهد شد.
اما در برخی از موارد، آلودگیها و دیگر ذرات محرک وارد بینی شده و غشای موکوسی حساس بینی و گلو را تحریک میکنند. زمانی که این غشا تحریک شود، فرد به عطسه میافتد.
عوامل محرک شروع فرایند عطسه کردن عبارتند از:
- مواد حساسیت زا یا آلرژنها
- ویروسها، مانند ویروس سرماخوردگی معمولی یا ویروس آنفولانزا
- مواد محرک راه هوایی بینی
- دریافت داروهای کورتیکواستروئید از طریق اسپریهای بینی
- ترک مواد مخدر
آلرژیها
آلرژی یا حساسیت عارضهی شایعی است که بر اثر پاسخ بدن به ورود ارگانیسمهای خارجی ایجاد میشود. تحت شرایط طبیعی، دستگاه ایمنی بدن از انسان در برابر ورود ذرات مهاجم مانند باکتریهای عامل بیماری محافظت میکند.
در صورت بروز یک آلرژی، دستگاه ایمنی بدن، ارگانیسمهای معمول بیخطر را به عنوان تهدید شناسایی میکند. در شرایط بروز یک آلرژی و زمانی که بدن تلاش میکند تا این ذرات خارجی را از بدن خارج کند، عطسه رخ میدهد.
عفونتها
عفونتهای ناشی از ویروس، مانند سرماخوردگی معمولی و آنفولانزا باعث بروز عطسه میشوند. در حال حاضر بیش از ۲۰۰ نوع ویروس مختلف وجود دارد که باعث بروز سرماخوردگی معمولی میشوند. اما با این همه عامل بیشتر سرماخوردگیها راینو ویروسها (rhino virus) هستند.
دیگر عوامل
دیگر عوامل کمتر رایجی که باعث بروز عطسه میشوند، عبارتند از:
- آسیب یا ضربه شدید به بینی
- ترک مصرف گروهی از داروهای مخدر، مانند مواد افیونی و تریاک
- تنفس مواد محرک مانند غبار و فلفل
- تنفس هوای سرد
اسپریهای بینی حاوی کورتیکواستروئید علاوه بر کاهش التهاب در راه هوایی بینی، تعداد دفعات عطسه کردن را کاهش خواهند داد. افراد مبتلا به حساسیت اغلب از این اسپریها استفاده میکنند
درمان خانگی زیاد عطسه کردن
یکی از بهترین راهها برای عطسه نکردن، دوری کردن از عوامل محرک است. فرد میتواند با اعمال تغییرات کوچکی در خانه تا حدود زیادی مواد تحریک کننده را از خود دور کند.
- فیلترهای سیستم گرمایشی و سرمایشی را هر چند وقت یکبار تعویض کنید تا سیستم تصفیه هوای خانگی به خوبی عمل کند.
- اگر در خانه حیوان خانگی نگهداری میکنید و موی حیوان باعث آلرژی و حساسیت در شما میشود، موی آن را مرتب کوتاه کرده و از روی سطح فرش و یا مبل موها را جمع آوری کنید.
- هیرهها یا مایتهای گرد و غبار گروهی از حشرات از خانواده کنهها هستند که روی ملحفهها دیده میشوند. با شستن این پارچهها با آب داغ و یا آبی با درجه حرارت بالای ۵۴ درجه سانتی گراد میتوان این حشرات را از بین برد.
- استفاده از دستگاه تصفیه هوای خانگی تا حد زیادی به تمیز کردن هوای خانه کمک میکند.
- در موارد حاد، تشکیل کپک در فضای خانه باعث بروز عطسه میشود. اگر کپکها به خانه هجوم آورده باشند، تا تمیز شدن کامل فضای خانه باید خانه را ترک کرد.
درمان عوامل زمینهای بروز زیاد عطسه کردن
اگر دلیل عطسه آلرژی یا عفونت باشد، باید با پزشک مشورت کرد. پزشک علت بروز آلرژی و یا عفونت را بررسی کرده و درمانهای مناسب را تجویز خواهد کرد.
اگر دلیل بروز عطسه آلرژی باشد، در گام اول باید از مواد آلرژن شناخته شده دوری کرد. پزشک به بیمار آموزش میدهد که چگونه این مواد را شناسایی کرده و از آنها دوری کند.
داروهای بدون نسخه و تجویزی مانند آنتی هیستامینها، برای کاهش شدت علائم بیماری در دسترس هستند. برخی از رایجترین داروهای ضد آلرژی شامل لوراتادین (loratadine) و سیتریزین (cetirizine) هستند.
اگر آلرژی فرد حاد باشد، درمانهای خاصی همچون تزریق آلرژی برای فرد انجام میشود. در این روش درمانی عصارهای از آلرژنهای خالص به فرد تزریق میشود. زمانی که بدن در معرض مقدار کم و متعادلی از این آلرژنها قرار بگیرد، در آینده در هنگام مواجه با این مواد واکنش بهتری خواهد داشت.
در صورت بروز عفونت مانند سرماخوردگی معمولی یا آنفولانزا، راههای درمانی محدودتر میشود. در حال حاضر آنتی بیوتیکها برای مبارزه با ویروسهای عامل سرماخوردگی یا آنفولانزا مناسب نیستند.
اسپریهای بینی برای بهبود گرفتگی و یا آبریزش بینی استفاده میشوند. در هنگام بروز آنفولانزا برای سرعت بخشیدن به فرایند درمان میتوان داروهای ضد ویروسی دریافت کرد. در هنگام بروز این بیماری فرد باید به مقدار کافی استراحت کرده و مقدار زیادی مایعات بنوشد، این کارها باعث افزایش سرعت بهبود بیماری خواهد شد.
راهکارهایی برای عطسه کردن
با همهی اینها گاهی نیاز به عطسه کردن وجود دارد ولی فرد قادر به انجام آن نیست. ناتوانی در عطسه کردن میتواند آزار دهنده باشد، خصوصاً اگر عامل محرک باعث گرفتگی بینی و راه هوایی شده باشد.
خوشبختانه راههایی برای تحریک عطسه کردن وجود دارد. که در ادامه آنها را با هم بررسی میکنیم. این راهها با فعال کردن نورونهایی که باعث تحریک بدن و بروز عطسه میشوند، عمل میکنند.
۱. در بینی خود دستمال کاغذی بچرخانید
شما میتوانید به آرامی یک دستمال کاغذی را داخل بینی خود بچرخانید تا عطسه کنید. برای انجام این کار، یک طرف بافت را به یک نقطه رول کنید. گردن نازک آن را به درون یک سوراخ بینی قرار دهید و کمی آن را بچرخانید.
شما ممکن است یک حس حساسیت داشته باشید. این باعث میشود که عصب تری ژمینال یا سه قلو تحریک شود و پیامی به مغز شما میدهد که موجب عطسه میشود.
موقع اجرای این تکنیک مواظب باشید و اطمینان حاصل کنید که دستمال کاغذی بیش از حد به بینی شما وارد نشود. بعضی از مردم به شما وزوز کردن در بینی را توصیه میکنند در حالی که هنگام انجام این تکنیک، بیشتر عطسه میکنید
۲. نگاه کردن به یک نور روشن
بعضی از افراد وقتی در معرض نور روشن قرار میگیرند، بویژه نور خورشید که قوی است، بدون اختیار عطسه میکنند. این حالت به عنوان عطسه وابسته به نور شناخته میشود و یک ویژگی ارثی است.
اگر چه همه افراد، چنین واکنش شدیدی ندارند، اما از هر سه نفر، یک نفر در معرض نور خورشید یا روشنایی نور مصنوعی، عطسه میکند. شما همچنین ممکن است که احساسی غم انگیز را تجربه کنید. قبل از اینکه خودتان را در معرض نور روشن قرار دهید، میتوانید چشم خود را ببندید. مراقب باشید به طور مستقیم به منبع نور نگاه نکنید.
۳. استنشاق ادویه
احتمالا به طور تصادفی پس از استنشاق پودر فلفل، عطسه کردهاید. فلفل سیاه، سفید و فلفل سبز حاوی پیپرین است که بینی را تحریک میکند. این امر میتواند عطسه را با تحریک انتهای عصب در داخل غشای مخاط بینی تحریک کند.
بینی شما در واقع برای از بین بردن این تحریک تلاش میکند. مراقب باشید، بیش از حد این کار را نکنید، چون میتواند باعث ایجاد درد و سوزش در شما شود. شما میتوانید، زیره سبز، گشنیز وفلفل قرمز خرد شده را آزمایش کنید تا ببینید آنها نیز باعث عطسه شما میشوند یا نه.
۴.کندن موی ابرو
اگر شما یک موچین در اختیار دارید، سعی کنید یک موی ابرو را بردارید تا عطسه کنید. این موجب تحریک پایانههای عصب در صورت شما میشود و عصب بینی را تحریک میکند. بخشی از این عصب در سراسر ابرو قرار دارد. شما ممکن است فورا عطسه کنید، یا با چند بار تلاش کردن موفق شوید.
۵. برداشتن موی بینی
اگر چه کشیدن موی بینی ممکن است دردناک باشد، اما میتواند عصب ترشح را تحریک کرده و باعث عطسه شود. حتی فکر کردن به این موضوع، ممکن است باعث خارش بینی شما شود، چون پوشش داخلی بینی، بسیار حساس است.
۶. ماساژ سقف دهان با زبان
شما همچنین میتوانید از زبان خود برای ماساژ سقف دهان، برای ایجاد عطسه، استفاده کنید. این باعث تحریک عصب سه قلو است که در بالای دهان شما قرار دارد.
براین انجام این کار، نوک زبان خود را به بالای دهان خود فشار دهید و آن را تا آنجا که ممکن است به سمت عقب ببرید. شما ممکن است برای پیدا کردن نقطه دقیقه تحریک، چندین بار این کار را آزمایش کنید.
۷.پل بینی را مالش دهید
ماساژ پل بینی، میتواند به تحریک عصب تری ژمینال کمک کند. با انگشتان دست خود، پل بینی را به سمت پایین ماساژ دهید، تا زمانی که شما در پشت بینی خود، احساس خارش کنید. ماساژ بینی، همچنین ممکن است باعث کمک به شما برای خروج مایعات از بینی کند. بینی را محکم فشار دهید اما خیلی زیاد فشار ندهید.
۸. یک تکه شکلات بخورید
خوردن شکلات تیره با درصد بالایی از کاکائو ممکن است موجب عطسه شود. این کار معمولا برای عطسههایی که ناشی از آلرژی نیستند انجام میشود. افرادی که به طور مرتب شکلات مصرف میکنند، بهتر این کار را انجام میدهند.
این امر، به لحاظ فنی به عنوان عطسه انعکاسی وابسته به نور طبقه بندی میشود، زیرا باعث ایجاد عطسه با یک تحریک کننده ناشناخته میشود. دقیقا مشخص نیست که چگونه این کار انجام میشود، اما ممکن است برخی از ذرات کاکائو به داخل بینی برسد.
۹. برای عطسه بیشتر به جای خنک بروید
شما ممکن است متوجه شوید که وقتی احساس سرما میکنید بیشتر عطسه میکنید. عصب سه قلو، توسط هوای سرد در چهره و منطقه اطراف جمجمه تحریک میشود. مخاط پوشش دهنده بینی نیز تحت تاثیر قرار میگیرند و باعث عطسه میشوند، بنابراین یا کولر روشن کنید یا اگر هوا سرد است به بیرون بروید
۱۰. نوشیدنی گازدار بنوشید
اگر شما تابحال یک نوشیدنی گازدار استنشاق کرده باشید، به احتمال زیاد احساس خارش در بینی خود دارید. این به دلیل دیاکسید کربن است که باعث ایجاد حباب میشود. اگر شما بیش از حد فش فش میکنید، میتواند باعث عطسه شود. این به این دلیل است که دیاکسیدکربن بیش از حد برای بدن ضرر دارد. بینی شما نسبت به دیاکسید کربن حساستر از زبان است.
۱۰ توصیه کوتاه برای ایجاد عطسه
- از یک پر برای تحریک بینی خود استفاده کنید
- سعی کنید، سر خود را به عقب برگردانید
- هرگز جلوی عطسه را نگیرید چون به عروق خونی و گوش ها آسیب میزند
- به طور مداوم عطسه را شبیه سازی کنید تا عطسه واقعی رخ دهد
- از آدامسهای نعنایی تند استفاده کنید
- به آرامی نفس بکشید، چون ممکن است موجب عطسه شود
- موقع عطسه یک دستمال کاغذی را جلوی بینی خود نگهداشته و بلافاصله آن را دور بیاندازید تا از گسترش میکروبها جلوگیری شود، همچنین دستی که با آن دستمال را نگه داشتهاید، کاملا بشویید
- خرد کردن پیاز نیز ممکن است موجب عطسه شود
- دست خود را بر روی فلزات سرد بگذارید؛ ممکن است موجب عطسه شود
- از ابزارهای تیز برای تحریک بینی استفاده نکنید، چون موجب آسیب به عروق ظریف بینی میشوند
عوارض جانبی نگه داشتن عطسه
عطسه کردن به پیشگیری از ابتلا به بیماریها و یا آسیب دیدن به وسیلهی اجسام مختلفی که ممکن است وارد بینی شوند، کمک بسیار زیادی میکند. دانشمندان معتقدند که عطسه کمک میکند تا بینی به شرایط نرمال و طبیعی خود بازگردد.
گاهی فرد در مکانهای شلوغی قرار دارد، یا در حال صحبت با فرد دیگری است و یا اینکه فکر میکند عطسه کردن باعث تصور سایر افراد در مورد بیماری او میشود، در این شرایط فرد احتمالا دست از عطسه کردن برمیدارد و تلاش میکند تا از بروز آن جلوگیری کند. ولی دانشمندان معتقدند که نگه داشتن عطسه و جلوگیری از بروز آن آسیبهای فراوانی به سلامت فرد وارد کرده و باعث بروز مشکلات جدی در فرد خواهد شد.
از طرفی دیگر همهی افراد عطسه میکنند و این فرایندی طبیعی و قابل قبول است، فقط نباید فراموش کرد که پوشاندن دهان و بینی در هنگام عطسه بسیار اهمیت دارد.
خطرات نگه داشتن عطسه
عطسه کردن فرایندی پر قدرت است و هر بار که فرد عطسه میکند، ذرات موکوس بینی در هر ساعت تا شعاع ۱۰۰ مایلی پراکنده میشوند.
اما چرا عطسه کردن با قدرت زیاد انجام میشود؟ همهی اینها به فشاری برمیگردد که دستگاه تنفسی تولید میکند. دستگاه تنفسی شامل سینوسها، حفره بینی، گلو و ریههاست و این فشار درون این اجزا و اندامها ایجاد میشود.
در سال 2016 در پژوهشی، دانشمندان میزان فشار وارد شده روی لوله هوایی زنی در حال عطسه کردن را اندازه گرفتند. این مقدار فشار معادل یک پوند روی یک اینچ مربع یا 1 psi بود. در حالی که زمانی که فرد در طی یک کار شدید عمل بازدم را انجام میدهد، میزان فشار وارد شده روی لولههای هوایی به مراتب کمتر یا چیزی در حدود 0.03 psi است.
نگه داشتن عطسه فشار درون سیستم تنفسی را ۵ تا ۲۴ بار بیشتر از فشاری که عطسه کردن ایجاد میکند، افزایش میدهد. کارشناسان معتقدند که نگاه داشتن فشار اضافی داخل بدن، باعث ایجاد آسیبهای احتمالی بسیاری خواهد شد که ممکن است بسیار جدی باشند.
برخی از این آسیبها عبارتند از:
- سوراخ شدن پرده گوش
- عفونت گوش میانی
- آسیب دیدن رگهای خونی در چشمها، بینی یا پرده گوش
- آسیب دیدن دیافراگم
- آنوریسم یا رگ برآمدگی
- آسیب دیدن گلو
- شکستگی دنده
آیا نگه داشتن عطسه میتواند باعث بروز حمله قلبی شود؟
نه عطسه کردن و نه نگه داشتن عطسه باعث حمله و یا ایست قلبی نخواهند شد. این کار اما ممکن است به صورت موقتی روی ضربان قلب فرد اثر بگذارد، اما به هیچ عنوان باعث ایست قلبی نخواهد شد.
آیا نگه داشتن عطسه باعث مرگ خواهد شد؟
با وجود اینکه گزارشهای متعدد و دقیقی از مرگ ناشی از نگه داشتن عطسه وجود ندارد، از نظر تکنیکی مرگ بر اثر نگه داشتن عطسه غیر ممکن است.
برخی از جراحتها و آسیبهای ناشی از نگه داشتن عطسه مانند آنوریسم مغزی، پارگی گلو و هواجنبی اما بسیار جدی هستند. لازم به ذکر است که آنوریسم مغزی در ۴۰ درصد موارد باعث مرگ میشود.
آیا میتوان بدون نگه داشتن عطسه از بروز آن جلوگیری کرد؟
اگر احساس عطسه دارید ولی نمیخواهید ایجاد شود، راههایی برای جلوگیری از بروز آن وجود دارد.
راههای پیشگیری از عطسه کردن عبارتند از:
- درمان آلرژیها
- محافظت از خود در برابر مواد محرک موجود در هوا
- پرهیز از نگاه مستقیم به لامپ روشن و یا نور شدید
- پرهیز از زیاد غذا خوردن
- استفاده از اسپریهای بینی
- فین کردن
- قلقک دادن سقف دهان با نوک زبان به مدت ۵ تا ۱۰ ثانیه
نکته آخر
ممکن است متوجه شوید که بعضی از این تکنیکها برای شما بهتر از دیگران عمل میکند. به یاد داشته باشید، هر یک از این روشها را بیش از حد بکار نبرید. هر کس به طور متفاوتی واکنش نشان میدهد و حساسیتهای مختلفی دارد.